Jumat, 28 Oktober 2016

MENGANALISIS SATUA BALI

Ring aab jagat modern sakadi mangkin, kawentenan tatamian leluhur ngancan ical, sakadi kawentenan satua bali sane sayan akidik anak alit-alite uning. Punika krana alit-alite mangkin sampun akehan sane madue gadget sane canggih sane kaanggen maplalianan game kemanten.
Satua bali puniki rumasuk ring Sastra Bali Purwa sane marupa gancaran (prosa) sane madue ceciren:
1.      Madue text sane sifatnyane nenten nyata (hayalan).
2.      Nenten kauningin sira sane ngaryanin satuane punika (pengarangnyane anonim).
3.      Tokoh ring satuane punika akehan buron (binatang).
4.      Tema sane kaanggen akehan ngenenin indik dharma lan adharma.
5.      Satua bali puniki identic sareng kruna-kruna sakadi :
·         Sedek dina anu,
·         Wenten katuturan satua,
·         Lantas, miwah sane lianan.
Ring sajeroning text satua bali madue makna sakadi:
1.    Makna Persatuan dan Kesatuan
Makna persatuan dan kesatuan inggih punika kawentenan komunikasi pendengar lan pencerita.
2.    Makna Kontrol Sosial
Makna kontrol sosial inggih punika kawentenang penilaian becik utawi nenten becik sareng tokoh sane wenten ring satua.
3.    Makna Kesejahteraan
Makna kesejahteraan inggih punika berkaitan sareng kebahagiaan lahir lan batin sakadi saking miskin dados sugih.
4.    Makna Religius
Makna religius inggih punika sakadi napi masyarakat nerima masukan kerohanian mangda ngamolihang margi sane becik ring mercepada.
5.    Makna Lucu/Jenaka
Makna lucu inggih punika kawentenan tokoh sane lucu.
            Lianan saking makna, text satua bali pastika madue fungsi, sakadi:
1.    Fungsi Pendidikan
Fungsi pendidikan puniki mapaiket sareng membentuk karakter, etika, moral, lan kawentenan nilai becik utawi nenten becik.
2.    Fungsi Religius
Fungsi religius puniki mapaiket sareng Tiga Kerangka Dasar Agama Hindu sakadi tattwa, susila, upacara lan mapaiket sareng Catur Purusa Artha sakadi dharma, kama, moksa, artha. Lianan Punika kepercayaan kawentenan karma pala.
3.    Fungsi Sosial
Fungsi sosial mapaiketan sareng hubungan antar tokoh ring satua.

Niki Wenten Imba Satua Bali:


SATUA  I BATU TANGIS

Di desa anu ada anak tiwas ngelah pianak aukud. Yadiastun ia tiwas, tusing taen ia nyalanang keneh wiadin nyemak gae ane tuara beneh. Ia melud-melud dewek anggona ngamertanin pianakne di kenkene ia payu madaar madasar aji tuyuh matatulungan teken nyama braya ento krana liu anake madalem.
Kacrita jani pianakne sube menek kelih, madan I Durmini. I Durmini mayus pesan buin kiul. Tusing pesan nyak nulungin memene magarapan. Tusing taen oraina pianakne nyampat, mesain, nyakan miwah ane len-lenan. I Durmini gegaene pragat meseh dogen, ngiyasin dewek, manakadi makatelun memene tusing maan nyampatang tanahne, pragat depinina. Ia bangun tengai-tengai. Mara bangun ia kiad-kiud dogen nganti ajam makelone, lantas manjus mersihin dewekne. Panganggon gelahne ane bengil-bengil pragat tumpukange ngantiang memene mesahin. Nanging memene tetep sayang teken I Durmini. Duaning ia ngelah pianak tuah aukud tusing ada tolih. Peting-peting ngubuhin I Durmini nganti kelih. Apang ada idihina nasi disubane memene tua.
Kacrita jani I Durmini suba bisa magae. Nanging pagaene telahanga anggona ngitungan dewekne. Sedek dina anu lantas memene gelem tur tusing nyidayang nyemak gae, pedas memene sewai-wai tusing madaar. I Durmini ia tusing pesan nyak ngrunguang memene, mara memene gelem, I Durmini pragat tusing jumah-jumah. Gelem memene nyumingkinan ngenehang pianakne tusing jumah-jumah. Suba mekelo ia gelem, lantas mara gigisan, lawan-lawanina ia majalan. Saget tingalina, panakne gagah pesan, nenteng tas, tayungane kadi anak ane tuara kuangan apan-apan. Lantas kendel pesan memene nepukin pianakne, kanti gelemne rasane ilang.
Suba paak I Durmini teken memene, lantas memene nyapatin “cening Durmini lakar kija? Nguda cening adi tusing mulih-mulih?” I Durmini tusing masaut krana lek pesan dewekne ningalin memene bungkuk sada bengil, mapanganggo brengbeng, lantas ia macegik “ih iba bengil, adi juari pongah iba ngkuin kai pianak, kai tusing ngelah meme buka kene”. Lantas mabading tundun lantas majalan memene nyakit ati ngenehang pamunyin pianakne buka keto. Yadiapin ja pianakne mamunyi keto, memene tetep masih sayang tur nutug pajalane. Suba paak lantas memene makaukan “cai cening Durmini nguda cening kimud care ing ngelah meme bengil, dong antiang ja meme malu!”. Masaut lantas Durmini sambilanga majalan “ih megedi iba, kai lek pesan akuina pianak teken iba, kai tusing ngelah meme buka kene”. Sedih pesan memene, tusing nyidayang naanang sakit atine lantas pastuna pianakne I Durmini “ratu betara dados asapunika tiang maderbe pianak, moga wasta I Durmini mangda nenten ja mamuwah”. Suud keto lantas I Durmini dados batu. Ditu lantas ia ngeling, ngidih pelih teken memene. Dawning suba ulung munyin memene, kenkenang ngwaliang munyine buka keto. Kanti jani I Durmini dadi batu gede. Keto upah anake alpaka teken meme bapa sinah lakar nepukin sangkala. Meme bapa patutne baktinin.

Analisis Satua: 

1      Fungsi Satua:
Manut sakadi tiang, satuane puniki madaging fungsi pendidikan. Mawinan madaging piteket-piteket sane sifatnyane mendidik. Minakadi, iraga dados pianak nenten dados alpaka kapining meme lan bapa krana pacang nepukin sangkala. Lianan punika satuane puniki madaging fungsi religius mawinan tokoh ring satuane puniki ngranjing ring tata susila (perbuatan).
2      Makna Satua:
Manut sakadi tiang, satuane puniki madaging makna kontrol sosial. Mawinan iraga prasida ngicenin panampen (penilaian) becik utawi nenten becik majeng tokoh-tokoh ring satuane puniki. Minakadi tokoh I Durmini sane madue parilaksana sane nenten becik krana alpaka kapining memene. Lianan punika satuane ring duur madaging makna religius, mawinan memene Durmini nunas ica ring Ida Hyang Widhi mangda panakne kena pastu (kutukan).
 



0 komentar:

Posting Komentar

 

Blog Pendidikan Bahasa Bali Template by Ipietoon Cute Blog Design